BERKELLAND – De rode boerenzakdoek is hét symbool van het boerenprotest. Ze worden om de nek of de arm geknoopt of aan een spiegel van een auto. Niet alleen boeren lopen ermee, ook sympathisanten die het niet eens zijn met de stikstofmaatregelen van het kabinet. Vijf vragen over de revival van de multifunctionele zakdoek van weleer, die veelal in een lade of een kast was verdwenen.
Hoe is de rode boerenzakdoek het symbool van het boerenprotest geworden?
Boer Koos Cromwijk is de rode zakdoek gaan dragen bij demonstraties van boeren. De melkveehouder uit Portengen, die een geëmotioneerd betoog hield in het gebouw van de Tweede Kamer, krijgt steeds meer navolging in het land. Daarmee is hét symbool van het boerenprotest min of meer geruisloos geboren. Cromwijk haalt op televisie tijdens een interview bij de talkshow Op1 een rode zakdoek tevoorschijn en geeft ongevraagd een toelichting op de rode zakdoek als hét symbool van het boerenprotest: “Elke burger die achter de boer staat moet een er één bij zich dragen totdat de boeren het perspectief wordt geboden zoals de Koning het zei. Ik zal hem dragen, ik draag hem uit en knoop de zakdoek aan de spiegel van de auto.”
Is de rode zakdoek alleen te zien bij protestacties?
Nee. Ook lokale politici dragen de rode zakdoek om de arm of de hals, zoals drie leden van de fractie van BBB/HMV in Aalten. Tijdens de laatste raadsvergadering voor het zomerreces, in de raadszaal in Aalten, droeg Margo ten Bruin de zakdoek om de hals en hadden Anna te Grotenhuis en Bas Koskamp de rode zakdoek om de linker bovenarm geknoopt. Op die manier betuigden ze hun symbolische steun aan de boeren.
Die rode boerenzakdoek, die was toch geschiedenis?
De meeste motieven van de rode zakdoek dateren van het midden van de negentiende eeuw. De rode kleur was afkomstig van de wortel van de meekrapplant, die vooral in Zeeland werd gekweekt. De rode zakdoek was bedoeld voor doordeweeks gebruik. Op zondag droegen de mannen een witte met rode motieven en de vrouwen een helemaal witte zakdoek. Met name de boeren gebruikten de rode zakdoek niet alleen voor het snuiten van de neus. Ze knoopten hem om de nek als het koud werd of legden hem, tijdens het werken op het land, juist op het hoofd ter bescherming tegen de zon. Of gebruikten hem als een natte doek in de nek om af te koelen Ook werd hij gebruikt om het zweet van het gezicht te vegen. Op die manier werd de rode zakdoek vanzelf de boerenzakdoek.
Is de rode boerenzakdoek nog wel te koop?
Ja en nee, want het loopt storm als gevolg van de boerenprotesten. De vraag is enorm. “We verkopen er dertig keer zoveel als normaal”, zegt Niels Jaspers van zakdoekwinkel.nl. “We hebben er gelukkig op tijd nog veel kunnen inkopen, dus we hebben ze nog op voorraad. Er zijn winkels die bij ons inkopen nu, want de leverancier heeft hetzelfde probleem. Door de grote vraag zijn de voorraden op en ze worden momenteel niet geleverd.” Jaspers stipte het aan, ook in de Achterhoek hebben fysieke winkels de rode boerenzakdoeken niet meer op voorraad. Zoals de Welkoop in Winterswijk, waar de laatsten zijn verkocht. “Ze worden voorlopig niet meer geleverd”, zegt een verkoopster. “Door de boerenprotesten is de vraag enorm. We hadden al extra ingekocht, maar die zijn ook weg. Ik denk niet dat je ze nog ergens kunt krijgen.”
Is de rode zakdoek alleen iets van de boeren?
Nee. Een gekleurde, waaronder ook rode zakdoek, maakt deel uit van de zogenaamde Hanky code, zo valt te lezen op Wikipedia. Dat is een kleurencode waarmee de seksuele voorkeur kenbaar werd gemaakt. De Hanky code werd veel gebruikt in de jaren zeventig van de twintigste eeuw door homoseksuele en biseksuele mannen, later gevolgd door alle geslachten en seksuele voorkeuren. Het dragen van de gekleurde zakdoek in een achterzak van een broek zou zijn begonnen in New York.
