BERKELLAND – Op de Schipbeek zijn deze week zogenoemde ijspannenkoken waargenomen. Het bijzondere natuurverschijnsel trok de aandacht van omwonenden en natuurliefhebbers en zorgde voor een opvallend winterbeeld op het stromende water.
Witte schotels
Een ijspannenkook is een rond stuk natuurijs met een licht opstaand randje. Vaak komen ze met tientallen tot zelfs honderden tegelijk voor op het wateroppervlak van stromend water. De ijsschijven lijken op witte schotels die rustig ronddrijven en kunnen variëren in grootte van ongeveer tien centimeter tot soms wel drie meter in doorsnee.
Specifieke omstandigheden
Het ontstaan van ijspannenkoken, internationaal ook wel ice pancakes genoemd, vereist specifieke omstandigheden. Allereerst moet het vriezen en moet het water in beweging zijn. De pannenkoekvormige ijsstructuren kunnen ontstaan uit schuim, vergruisd ijs of pakijs.
Schuim
In Nederland ontstaan ijspannenkoken vaak uit schuim op het water. Bij stuwen vormt zich regelmatig een dunne schuimlaag doordat water naar beneden klettert en in beweging blijft. Ook in zee ontstaat schuim door golfslag. Dit schuim ontstaat wanneer organisch materiaal, zoals bladeren, restanten van organismen en door algen geproduceerde suikers, wordt afgebroken. Daarbij komen eiwitten vrij die door de voortdurende waterbeweging worden opgeklopt tot schuim. Bij vorst kan dit schuim vervolgens bevriezen en zich vormen tot ijspannenkoken.
Niet vaak
Het verschijnsel komt niet vaak voor en is afhankelijk van een combinatie van kou, stroming en de juiste samenstelling van het water. De waarneming op de Schipbeek levert dan ook een zeldzaam en fotogeniek wintertafereel op.
Foto’s: Truus Stotteler
