GELSELAAR – Als een ode aan de in Gelselaar geboren schrijver H.J. Krebbers (1852-1936) prijkt na ruim een eeuw een compleet kinderboek van hem op internet. Zijn typerende ‘Eigen schuld’ uit 1900 is gratis te lezen en binnen te halen via het blog http://www.willemsluiter.blogspot.com. Dit is te danken aan Arend J. Heideman. Twintig jaar
geleden publiceerde hij al de eenvoudige levensbeschrijving van Krebbers. Die oogstte veel waardering en was snel uitverkocht.
De internetuitgave vraagt aandacht voor hoe populair, gewaardeerd en aantrekkelijk de jeugdboeken waren van Krebbers, die jaren onderwijzer was in Vorden. Hij schreef ook gedichten en artikelen voor kranten, tijdschriften en almanakken. Deels in de streektaal.
Via omweg weer in beeld
Via een omweg verdiepte Heideman zich dit najaar verder in het werk van Krebbers,
die opgroeide in een daglonersboerderijtje en pas op latere leeftijd een
onderwijzersopleiding kon volgen. Krebbers kwam op een aantal manieren weer in beeld
bij zijn recente onderzoek voor een boek over de in Geesteren geboren schrijver D.M.
Maaldrink (1851-1891), die novelles schreef en landelijk bekend werd met
toneelstukken.
Heideman las boeken van Krebbers in het verleden meer met een cultuurhistorische
bril op. Veel interesse had hij ook voor zijn gedichten. Daar speurde hij ook naar.
Maar die vielen hem tegen (met uitzondering van slotregels Allerzielen 1918 in
Gelselaar: ‘k Voel weer me thuis hier als voor dezen/ ‘k Voel weer me hier als
vroeger – kind). Regels en verhalen van Krebbers in de streektaal konden hem evenmin
sterk boeien.
Veel jeugdboeken
Onvoldoende kwam Heideman tot dit jaar toe aan het bestuderen van de vele
jeugdboeken die Krebbers schreef. Ze verschenen ook bij landelijke uitgevers, in
series. Een aantal van zijn boeken is enkele maken herdrukt. Ondertussen bezat
Heideman door schenkingen van mensen die zijn interesse voor deze schrijver kenden
hiervan een flinke verzameling. Wat bleek toen hij er een aantal las? Ze zijn
ondanks hun ouderdom en de moralistische en onderwijzende trekjes van die tijd nog
goed leesbaar en deels zelfs aantrekkelijk. Nog afgezien van de cultuurhistorische
informatie die er aan is te ontlenen.
Jeugdherinneringen
Veel verhalen van Krebbers spelen zich af in zijn geboortestreek, op de grens van de
Achterhoek en Twente, al heeft hij net als tijdgenoten deden de namen van onder
andere plaatsen aangepast. De openingszin van het boek ‘Eigen Schuld’ luidt: “Erg
klein is het dorp Heidelaar.” Hiermee bedoelde hij Gelselaar. In een ander boek heet
kasteel Warmelo bij Diepenheim ‘Heiterlo’. In de meeste boeken heeft hij ook eigen
jeugdherinneringen verwerkt, leert vergelijking met zijn eenvoudige
levensbeschrijving.
Het fraai geïllustreerde en vormgegeven ‘Eigen schuld’ herinnert aan een klein drama
in het aan Gelselaar grenzende Noordijkerveld. Als kind viel Krebbers op een
nieuwjaarsdag op weg naar boerderij De Veldmeijer (en Aaltje-moei, die trakteerde op
heerlijke walnoten) in het ijskoude water van een boordevolle sloot. Zijn oudere
vriendjes lukte het niet die met hem te overbruggen. Regels van de dichter
Hieronymus van Alphen vormden de boodschap van Krebbers aan de lezers: Een uur van
onbedachtzaamheid/ Kan maken dat men weken schreit!
Foto’s (vrij van rechten te publiceren): Eens populaire jeugdboeken van in Gelselaar
geboren H.J. Krebbers, illustratie uit zijn boek ‘Eigen Schuld’ en een foto van de
schrijver, die jaren onderwijzer was in Vorden.
