Verlangen naar een ‘Nieuw Joods Nederland’ na 5 mei 1945

BORCULO – ‘Wederopbouw in de schaduw van de Sjoa’. Dit is het thema waaronder Bart Wallet, hoogleraar Joodse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam komt vertellen over hoe de joden die na de bevrijding uit de onderduik tevoorschijn kwamen en zij die de kampen hadden overleefd probeerden een nieuw joods leven op te bouwen. Was het voor hen wel echt een bevrijding? Zij kregen al snel te maken met de stroperige Nederlandse bureaucratie, het lange en vergeefse wachten op familieleden en het altijd sluimerende antisemitisme. Desondanks ontstond er weer joods gemeenschapsleven, gekenmerkt door een grote diversiteit. Hoe de Nederlandse joden zich in deze periode tot de Nederlandse samenleving verhielden en hoe zij relaties opbouwden met joodse gemeenschappen elders, onder meer in Israël, is een van de aandachtspunten tijdens de lezing van Bart Wallet. De lezing in de synagoge van Borculo, Weverstraat 4 is op zondag 1 oktober en begint om 14:30 uur.

Eenheid in verscheidenheid
Bij de opbouw van Nederland na 5 mei 1945 wonnen de oude, verzuilde structuren het van hen die droomden van een ‘nieuw Nederland’, gekenmerkt door eenheid, verdraagzaamheid en sociale gelijkheid. Pas de jaren zestig zouden voor de maatschappelijke omwenteling zorgen die daaraan een einde maakte. Wat de beginperiode binnen de joodse gemeenschap stempelde was grote chaos. De meeste joodse organisaties waren door de Duitsers geliquideerd en konden alleen weer hersteld worden door de terugkeer van de bestuursleden. Makkelijker was het om nieuwe organisaties op te richten. Over het hele land verspreid ontstonden zo losse joodse comités, commissies en stichtingen, elk met een eigen agenda, achterban en idealen. Uit die veelheid van lokale organisaties kwam er een naar voren die vrij snel een monopolypositie verkreeg: de Joodse Coördinatie Commissie (JCC). De oprichters verlangden naar een ‘nieuw joods Nederland’, waar iedereen zich thuis zou weten. De vooroorlogse religieuze en politieke verdeeldheid moest overwonnen worden. Orthodoxen, liberalen en seculieren, zionisten en anti-zionisten zouden in een grote koepelorganisatie moeten samenwerken.

De joodse gemeenschap in Borculo na de bevrijding
Wat in het algemeen gold voor de joodse gemeenschap in Nederland was ook van toepassing op de joden in Borculo. Van de 161 joden bij het uitbreken van de oorlog werden er 102 omgebracht in de concentratiekampen, waaronder ook 6 inwoners van Geesteren. De meeste joden die terugkeerden, nadat ze ondergedoken hadden gezeten of het concentratiekamp hadden overleefd, bleven in Borculo wonen. Een aantal emigreerde naar Israël om te helpen bouwen aan de nieuwe staat, een enkele zocht zijn heil met meer of minder succes in Amerika of elders.
Toegangsprijs € 12,50 (donateurs € 10,00).
Voor inschrijven en meer informatie over deze en alle andere activiteiten, zie synagogeborculo.nl/activiteiten. Telefonisch inschrijven: 0545 272754 of 06 23120401.